અભિમાન્યુને કુંતામાતા દ્વારા બાંધવામાં આવતી ‘અમર રાખડી’ અને તેને વાળવામાં આવેલ સાત ગાંઠોનો અર્થ

- September 02, 2023

" અભિમાન્યુને કુંતામાતા દ્વારા બાંધવામાં આવતી ‘અમર રાખડી’ અને તેને વાળવામાં આવેલ સાત ગાંઠોનો અર્થ "

મહાભારત: દ્રોણપર્વ

કડવું ૨૬ મું રાગ હાસાખીઓ

ગાંઠ વળતાં સતી બોલ્યાં, એક બે ત્રણ ચાર; પાંચ ને છ રક્ષા કરો, દિનમાં દસ દસ વાર. ||૧|| ગાંઠ બીજી | સાત આઠ ને નવ દસ, વળી અગિયાર ને બાર; એટલા તુજ રક્ષા કરો, દિનમાં દસ દસ વાર. ॥૨॥ ગાંઠ ત્રીજી || તેત્રીસ છત્રી અડતાળીસા, ઓગણપચાસ બાવન સાર, ચોસઠ બોતેર અઠાસીઆ, કરો રક્ષા દસ વાર. ॥૩॥ ગાંઠ ચોથી | સૂતા બેઠેલા ઊભેલા, વળી ભીતર વળી બહાર; તે સહુ તુજ રક્ષા કરો, દિનમાં દસ દસ વાર. ॥૪॥ રક્ષા કરો, દિનમાં દસ દસ વાર. III ગાંઠ છઠ્ઠી | કાણો કટ્ટો કુબડો, વળી માંકણ ને માંજાર; તે પણ તુજ રક્ષા કરો, દિનમાં દસ દસ વાર. ॥૬॥ ગાંઠ સાતમી || જોષી ફોશી ડોશી ને ફાતડો, વળી ભાંડ ભરવાડ; તે પણ તુજ રક્ષા કરો, દિનમાં દસ દસ વાર.

સમજૂતિ

પહેલી ગાંઠનો અર્થ | એક પરમેશ્વર ॥ બે સૂર્યચંદ્ર | ત્રણ ગુણ || ચાર વદે || પાંચ વિષય | છ શાસ્ત્ર |

બીજી ગાંઠનો અર્થ ।। સાત સમુદ્ર ॥ આઠ તે અષ્ટકુળ પર્વતા નવ તે નવકુળ નાગ II દસ દસ અવતાર | અગિયાર તે અગિયાર રુદ્ર ॥ બાર તે બાર મેઘ |

ત્રીજી ગાંઠનો અર્થ || તેત્રીસ તે તેત્રીસ કોટી દેવા છત્રીસ તે છત્રીસ રાગણી || અડતાળીસ તે અડતાળીસ અગ્નિ । ઓગણપચાસ તે ઓગણપચાસ વાયુ || બાવન તે બાવન વીર || ચોસઠ તે ચોસઠ જોગણી || બોતેર તે બોતેર કોટી દાનવ || અઠ્યાસી તે અઠ્યાસી સહસ્ત્ર ઋષિ /

ચોથી ગાંઠનો અર્થ || સુતા તે શેષશાયી || બેઠેલા પારસનાથ || ઊભેલા રણછોડરાય ॥ ભીતર તે ચૈતન્ય આત્મા || બહાર તે સ્વરૂપે પરમાત્મા ||

પાંચમી ગાંઠનો અર્થ | બે જળચર તે મત્સ્યાવતાર ને કુર્યાવતાર | બે વનચર તે નૃસિંહ અવતાર ને વરાહ અવતાર. ॥ બે રાજકુમાર તે રામાવતાર ને કૃષ્ણાવતાર ॥

છઠ્ઠી ગાંઠનો અર્થ ॥ કાંણો તે દૈત્યોનો ગુરૂ શુક્રાચાર્ય ॥ ટટ્ટો તે શિવનો પુત્ર પતિ કુબડો તે કુબડા અંજીરા ઋષિ | માંકડ તે હનુમાનજી ॥ માંજાર તે ઈન્દ્રરાજા ગૌતમના ઘરમાંથી બિલાડી રૂપે નાઠો હતો. ॥

સાતમી ગાંઠનો અર્થ | ડોસી તો હું જોષી તે સહદેવ | ફોશી તે ધર્મ કે જેને યુદ્ધમાં જતા કંટાળો સવે ॥ ફાતડો અર્જુનજી જે બાર માસ સુધી વૈરાટનગરમાં વ્યંઢળ વેષે રહ્યા । ભાડ નારદજી કે જ્યાં જાય ત્યાં લડાઈઓ કરાવે | ભરવાડ તે કૃષ્ણજી જેમણે ગોકુળમાં અગિયાર વરસ ને બાવન દિવસ રહી ગાયો ચારી. ॥ તે રીતે સાત ગાંઠોનો અર્થ.

---*--- ---*--- ---*--- ---*--- ---*--- ---*---

કુંતા અભિમન્યુને બાંધે અમ્મર રાખડી રે…

દીકરા દુશ્મન ડરશે દેખી તારી આંખડી રે.

મારા બાલુડા ઓ બાળ, તારા પિતા ગયા પાતાળ,

હાંરે મામો શ્રીગોપાળ, કરવા કૌરવકુળ સંહાર…